Cách loại bỏ tăng sắc tố da, giúp da đều màu hơn
Các vết đen, sẹo mụn và các mảng, đốm da màu nâu đều là biểu hiện của chứng tăng sắc tố trên da, và có một số biện pháp tự nhiên có thể giúp làn da trở nên đều màu hơn.
Tăng sắc tố da là trạng thái khi các mảng/đốm da trở nên sẫm màu hơn so với vùng da xung quanh, thường xảy ra khi sắc tố melanin (quyết định màu sắc của làn da) tăng lên. Các loại tăng sắc tố phổ biến bao gồm nám, tàn nhang, và đồi mồi.
Các yếu tố có thể gây tăng sắc tố da
1.1 Viêm da
Chấn thương da như mụn trứng cá, chàm, vết côn trùng cắn, vết cắt, vết trầy xước, chà xát mạnh có thể gây ra tình trạng viêm. Viêm có thể làm cho tế bào sản xuất sắc tố hoạt động mạnh, gleave lại vết thâm sau khi vết thương lành. Đây được gọi là tăng sắc tố sau viêm.
1.2 Phơi nắng
Tia UV từ mặt trời kích thích sản xuất melanin như một biện pháp tự nhiên để bảo vệ da khỏi hư hại. Sự dư thừa melanin này lại là nguyên nhân tạo nên làn da rám nắng. Khi tiếp xúc thường xuyên hoặc quá mức với ánh nắng mặt trời, có thể xuất hiện các vết đen. Mặc dù chúng không phải là ung thư, nhưng theo Hiệp hội Phẫu thuật Da liễu Hoa Kỳ, da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời có thể phát triển các biểu hiện trước ung thư giống như vết đen. Do đó, việc kiểm tra da liễu hàng năm là rất quan trọng.
1.3 Nám da
Nám da được xác định bởi mảng màu nâu, thường xuất hiện ở phụ nữ khi nồng độ hormone biến động, ví dụ như trong thời kỳ mang thai. Mặc dù thường xuyên gặp ở phụ nữ, nhưng nám da cũng có thể xuất hiện ở nam giới. Việc kích hoạt nám da có thể do sự kết hợp của tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, yếu tố di truyền và biến đổi nội tiết tố. Ngoài ra, việc sử dụng các loại thuốc nội tiết tố như thuốc ngừa thai và điều trị triệu chứng mãn kinh cũng có thể gây ra nám da (nám do thuốc).
1.4. Tình trạng y tế hoặc thuốc men
Một số bệnh như Bệnh Addison, một rối loạn tuyến thượng thận, có thể gây tăng sự sản xuất melanin, dẫn đến tình trạng tăng sắc tố da. Ngoài ra, một số loại thuốc bao gồm kháng sinh, thuốc chống viêm không steroid (NSAID) và thuốc chống sốt rét cũng có thể làm tăng nguy cơ tăng sắc tố da. Các loại thuốc hóa trị cũng có thể tạm thời gây tăng sắc tố.
Trong trường hợp sử dụng thuốc hóa trị, các vết đen thường biến mất sau khoảng 10 đến 12 tuần sau khi kết thúc điều trị, do tế bào da mới thay thế các tế bào chết.
2. Những cách tốt nhất điều trị và ngăn ngừa tăng sắc tố da
Có nhiều giải pháp để khắc phục tình trạng tăng sắc tố da, nhưng đề cao việc ngăn chặn bệnh một cách hiệu quả. Dưới đây là một số biện pháp hữu ích:
2.1 Giữ ẩm cho da
Các sản phẩm giữ ẩm như glycerin, axit hyaluronic, và thậm chí retinol cũng có khả năng thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào. Những thành phần này cải thiện hiệu suất của chất tẩy trắng da. Sử dụng kem dưỡng ẩm chất lượng cũng có thể khôi phục hàng rào lipid hoặc chất béo của da, giúp tế bào da mới phát triển mạnh mẽ khi chúng nở lên bề mặt thay thế cho các tế bào cũ.
2.2 Tránh làm tổn thương da
Hạn chế hành động gãi, cạy, nặn mụn. Việc làm này có thể gây kích thích viêm nhiễm, một nguyên nhân chính của sự thay đổi màu da và làm trầm trọng vấn đề tăng sắc tố da.
2.3 Bảo vệ làn da khỏi ánh nắng mặt trời
Phương pháp hiệu quả nhất để ngăn chặn sự đổi màu da do tác động của ánh nắng mặt trời là thường xuyên sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF từ 30 trở lên mỗi ngày, kể cả trong những ngày có nhiều mây hoặc nhiệt độ mát mẻ.
Tác động của tia UV có thể làm cho sắc tố hoạt động quá mức, dẫn đến sự sẫm màu của các đốm đen. Do đó, việc sử dụng kem chống nắng hàng ngày trên các vùng da tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mặt trời là quan trọng.
Thêm vào đó, Hiệp hội Da liễu Hoa Kỳ (AAD) khuyến cáo tránh ra ngoài trong khoảng từ 10 giờ sáng đến 2 giờ chiều, khi mặt trời ở mức độ mạnh nhất. Đeo mũ rộng vành cũng là một biện pháp bảo vệ hiệu quả cho đầu, mặt, tai và cổ.
2.4 Các lựa chọn làm trắng da OTC
Điều trị tăng sắc tố sớm có thể dễ dàng đạt được hiệu quả hơn, vì sắc tố trong các đốm nâu có thể thâm nhập sâu vào da theo thời gian. Theo Hiệp hội Da liễu Hoa Kỳ (AAD), một số thành phần có trong các sản phẩm OTC như axit azelaic và glycolic, vitamin C và retinol có khả năng loại bỏ đốm. Các phương pháp điều trị chứa thành phần như vitamin C, rễ cam thảo và axit kojic giúp giảm tăng sắc tố bằng cách ức chế enzyme tyrosinase, nguyên nhân tạo ra hắc tố làm sậm màu da.
Tuy nhiên, cần cảnh báo về việc không sử dụng thuốc tẩy trắng dạng lỏng trực tiếp lên da, và cẩn trọng với các sản phẩm chứa thủy ngân, steroid và các thành phần có thể gây hại.
2.5 Xem xét các sản phẩm kê đơn
Trong trường hợp các phương pháp tự nhiên không đạt hiệu quả, việc liên hệ với bác sĩ và sử dụng các sản phẩm kê đơn chứa hydroquinone có thể là lựa chọn tiếp theo. Hydroquinone có thể được sử dụng độc lập hoặc kết hợp với các chất làm sáng da khác, được coi là tiêu chuẩn vàng để làm mờ vết thâm bằng cách làm chậm quá trình sản xuất sắc tố. Tuy nhiên, cần theo dõi chặt chẽ dưới sự giám sát của bác sĩ da liễu, vì nồng độ cao của hydroquinone có thể tạo ra nhạy cảm với ánh nắng mặt trời và gây ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng.
Sử dụng sản phẩm chứa hydroquinone mà không được hướng dẫn đúng có thể dẫn đến nhiễm trùng, tổn thương do tia UV và có nguy cơ kháng điều trị cao. Bác sĩ da liễu cũng có thể kê đơn các phương pháp điều trị khác như kem bôi cortisone hoặc tretinoin – một dạng vitamin A tổng hợp.
Trong trường hợp các biện pháp tại chỗ không đem lại hiệu quả, bác sĩ da liễu có thể xem xét các phương pháp lột da hóa chất, mài da vi điểm hoặc sử dụng laser.
2.6 Một số giải pháp khác
Ngoài việc áp dụng các biện pháp điều trị và chống nắng, việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa khác để giảm thiểu sự xuất hiện của các đốm đen trong tương lai cũng là quan trọng.
Sử dụng các sản phẩm chăm sóc da dịu nhẹ, không gây kích ứng hoặc châm chích là quan trọng để tránh tình trạng kích ứng trầm trọng hơn hoặc gây ra tình trạng tăng sắc tố da.
Tự bảo vệ khỏi các yếu tố gây sạm da thông qua việc sử dụng thuốc trị mụn và xịt côn trùng cũng là biện pháp hữu ích để ngăn chặn sự hình thành các đốm đen.
